“Knut ide ka groblju. Ako stigne donde, spasen je.
Možda je već zašao u poslednji deo života, deo kad se čovek iz sata u sat sve više otuđuje od sveta, pa će uskoro doći dan kada više neće razumeti nijedan društveni kod, niti osnov najobičnijih shvatanja koje ljudi imaju.
Knut je odbačen, njegovo mesto je u senci. Tamo može da stoji i do mile volje viče i zvecka svojim iskustvima i stavovima. Jer oni su sada neupotrebljivi koliko i stare istočnoevropske valute. Kao što su te valute bile bezvredne izvan granica svojih zemalja, tako i Knutova istina i mala mudrost koju je uspeo da sakupi nemaju nikakvu vrednost izvan njegove grozničave glave.
Ali svet se u tom pogledu ne slaže sa njim. Svet hoće kontakt, i negov telefon je prepun poruka. Samo zuji, pišti i brunda, u zavisnosti od platforme preko koje ljudi pokušavaju da stupe u kontakt sa njim.”
Nina Like (“Nismo ovdje da bismo se zabavljali”)
–
Nina Like norveška je spisateljica koja je slavu stekla nakon 50. godine i karijere grafičke dizajnerke. Njen najnoviji roman “Nismo ovdje da bismo se zabavljali” istražuje svijet književnosti i kulture. Priča obiluje duhovitim opisima i ironijom, a kreće se – najblaže rečeno – nepredvidljivim tokom.
Like je književno priznanje stekla romanom „Ne, hiljadu puta ne“ 2016. godine. Knjiga je doživjela uspjeh u njenoj državi, prevedena je na više jezika, a donijela joj je petogodišnju stipendiju norveške vlade. Roman “Sljedeće!“ izdat koju godine kasnije postigao je još veći uspjeh, stigao je na tržište 20 država i dobio prestižnu norvešku Brage nagradu. Uprkos profesionalnom uspjehu, ova autorka u romanima zadržava pesimistički pogled na svijet i tako gradi i roman “Nismo ovdje da bismo se zabavljali“, izjavljujući da od njega ne očekuje mnogo. Suprotno njenim očekivanjima, knjiga je dobila pozitivne kritike po objavljivanju u Norveškoj prošle jeseni i sada je dostupna na više jezika svijeta.
Ono što mi se posebno dopalo u ovom romanu jeste što se autorka suzdržava od jednostavne podjele likova na dobre i loše, prikazujući ih sa njihovim vrlinama i dobrim stranama, ali i manama i ranjivostima. Ovo se posebno odnosi i na 60-godišnjeg, nekada uspješnog, pisca Knuta, optuženog za seksualno uznemiravanje mlađe koleginice, što je samo po sebi jako kontroverzno. Ovaj roman otkriva društvene (bolne) istine i to da i među onima koji se bave kulturom postoje brojne predrasude i stereotipi, iako deklarativno traže jednakost, autentičnost, slobodu. Like ipak tvrdi da nije namjeravala da piše roman isključivo o negativnim aspektima čovjeka iz kulturnog miljea. Ipak, kroz čitav roman ona kritikuje razne fenomene unutar tog svijeta, oslanjajući se na bogato iskustvo grafičke dizajnerke koja je radila na kulturnim projektima duže od dvije decenije. Ipak, autorka odbacuje tvrdnju da je njen rad čista satira. Umjesto toga, tvrdi da su apsurdi koje prikazuje u društvu i kulturnom svijetu predstavljeni bez preuveličavanja, i da jednostavno oslikavaju čudno ponašanje prisutno u savremenom dobu. Njen humor posljedica je posmatranja bizarnih stvari koje je okružuju, što joj omogućava da stvori narative koji balansiraju između stvarnosti i fikcije.
Pored istraživanja klasa, kulturne elite, površne dobrote i antirasizma, Like se kritički osvrće i na pisce koji tvrde da prikazuju stvarnost koristeći prava imena, ali i površnost današnjih generacija čitalaca (pri gostovanju u jednoj srednjoj školi glavni lik otkriva da nijedan učenik nije pročitao njegova djela, tokom književnog festivala publiku najviše pokreću senzacionalistički momenti).
Roman “Nismo ovdje da bismo se zabavljali” predstavlja oštar stav prema manama današnjeg društva, ali i sposobnost da se pronađe humor u čudnim okolnostima i čovjek odbrani ironijom od svega onoga što trenutno prihvatamo kao čuvenu “novu normalnost”.
Aleksandra Vujisić
